بررسی سیتوژنتیکی برخی از گونه های آویشن در مناطق مختلف ایران

به منظور بررسی سیتوژنتیکی گیاه دارویی آویشن، مطالعات مورفولوژیکی و کاریوتیپی وسیعی به ترتیب در 13 نمونه و 4 گونه از گیاه آویشن، ( ,t . pubescens boiss , t . fedtschenkoi , t . daenensis subs p. daenensis, t . daenensis subs p. lancifolius ) انجام گرفت. با استفاده از روش های مختلف آماری اطلاعات حاصله مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج زیر نشان داد که در کلیه صفات مورفولوژیکی اختلاف بسیار معنی داری بین گونه ها وجود دارد. از نظر همبستگی بین صفات مورفولوژیک بین شکل برگ، عرض برگ، دمبرگ، رگبرگ همبستگی بالایی وجود دارد. همچنین نسبت دندانه بالایی به پایینی و عرض برگ ، بین پوشش برگ و رگبرگ و طول جام گل و طول کاسه گل همبستگی بالایی وجود دارد. با استفاده از تجزیه خوشه ای صفات مورفولوژیکی به روش ward گونه ها در دو دسته مجزا قرار گرفتند. در بررسی های سیتوژنتیکی جزئیات کاریوتیپی اعم از طول بازوی بلند ، طول بازوی کوتاه ، نسبت طول بازوی بلند به کوتاه و بالعکس و طول کل کروموزوم برای هرگونه محاسبه و کاریوگرام آن تهیه و ایدیوگرام آن رسم گردید. به منظور تعیین تقارن کاریوتیپی طول نسبی کروموزوم(rl%)، اختلاف دامنه طول نسبی (drl%)، اختلاف بین حداکثر وحداقل طول نسبی کروموزوم، درصد شکل کلی کروموزوم (tf%)، درصد شکل کروموزوم (f%)، شاخص تقارن (s%)، شاخص پراکندگی (di)، ضریب تغییرات (cv%) تعیین گردید. نتایج نشان داد که گونه t . pubescens متقارن ترین و گونه t . deanensis subs p. daenensisنامتقارن ترین کاریوتیپ را دارا بود. فرمول کاریوتیپی بر اساس روش lavan شامل 4 فرمول کاریوتیپی بود. از نظر دسته بندی کاریوتیپ ها در دسته بندی stebbins در دو کلاس a3 وb3 قرار گرفتند. دردسته بندی romero-zarco با توجه به میزان 1a (شاخص نامتقارن بودن درون کروموزومی) و 2a ( شاخص نامتقارن بودن بین کروموزومی ) گونه یt . daenensis subs p. lancifolius نامتقارن ترین و گونه ی t . pubescens متقارن ترین کاریوتیپ را داشتند.تجربه واریارنس داده های کاریوتیپی اختلاف معنی داری بین گونه ها و کروموزوم ها و اثرات متقابل آنها مشاهده گردید که انجام تجزیه وتحلیل های تکمیلی را ضروری نمود. از نظر همبستگی بین خصوصیات کروموزومی، بیشترین میزان همبستگی بین شاخص سانترومری و نسبت طول بازوی کوتاه به بلند کروموزوم نشان داد. با استفاده از داده های کروموزومی تجزیه خوشه ای نیز انجام گردید و بر اساس این دسته بندی، به 2 دسته تقسیم شدند.